W dzisiejszych czasach, aby stworzyć skuteczny produkt, nie wystarczy tylko jego ładny design. Ważne jest również to, aby uwzględnić w nim potrzeby użytkowników. A potrzeby te możemy zgadywać lub… wybadać. I tu właśnie wkracza UX Researcher, czyli specjalista zajmujący się badaniami użytkowników.

Ekonomista, automatyk… badacz

Jakub Dodot na początku swojej kariery skłaniał się bardziej w stronę biznesu i ekonomii. Studiował ekonomię na jednym z najlepszych uniwersytetów w Polsce, ale po pewnym czasie zdał sobie sprawę, że jego prawdziwą pasją jest projektowanie i tworzenie użytecznych produktów.

Zaczął poszukiwać sposobów na połączenie swojego zainteresowania technologicznego z biznesowymi umiejętnościami. Postanowił zacząć dodatkowe studia, tym razem z automatyki, na politechnice Poznańskiej, aby zdobyć wiedzę techniczną i poznać proces tworzenia oprogramowania.

Podczas studiów natknął się na ogłoszenie o szkoleniu z zakresu prowadzenia badań za pomocą eyetrackera, co wzbudziło jego zainteresowanie. Zgłosił się na szkolenie i tam poznał tajniki badań UX i odkrył, że to właśnie ta dziedzina jest tym, czego szukał. Pracując w Allegro przez 11 lat zobaczył, jak wiele zmian nastąpiło w branży e-commerce, a jego praca pomogła w tym, aby dostarczać użytkownikom coraz lepsze i bardziej intuicyjne narzędzia.

Kim jest UX Researcher i jakie są jego kompetencje?

UX Researcher to specjalista, który zajmuje się badaniem doświadczenia użytkowników z produktami i usługami cyfrowymi, takimi jak strony internetowe czy aplikacje mobilne. Celem UX Researchera jest poznanie potrzeb i oczekiwań użytkowników, aby móc zaprojektować interfejsy, które będą łatwe w obsłudze i przyjazne dla użytkownika.

Nie ma jednoznacznie określonego typowego dnia pracy UX Researchera. Proces badawczy zwykle składa się z cyklu sprintów, które można uprościć do:

• przygotowania badnia
• przeprowadzenia badania 
• podsumowania wyników i wystawienia rekomendacji 

UX Researcherzy korzystają z różnych narzędzi i metod badawczych, takich jak: 

• testy usability (badania interfejsu zaprojektowanego przez projektanta w poszukiwaniu dziur i błędów,), 
• testy A/B (walidowanie tezy przez udostępnienie różnym grupom użytkowników różnych wersji tego samego rozwiązania i porównywanie danych), czy 
• ankiety, które pozwalają poznać motywacje użytkowników i ich preferencje. 

Niektórzy badacze przeprowadzają badania bez konkretnej tezy, po prostu eksplorując produkty, aby zidentyfikować problemy, takie jak niejasne wyniki wyszukiwania czy agresywne reklamy, podczas gdy inni badają konkretną tezę, na przykład na makietach gdzie walidują czy projektując dane makiety mieli racje – czy może użytkownik wytknie błąd, który należy poprawić. Badacze zdają sobie bowiem doskonale sprawę, że koszt poprawienia każdego błędnego założenia na tym etapie może być nawet kilkuset razy mniej kosztowny niż na etapie programowania. Narzędzia te są zwykle dostarczane przez firmę, a ich znajomość nie jest wymagana na etapie rekrutacji, ponieważ każda firma może stosować inny zestaw narzędzi.

Aby zapewnić jak największą różnorodność wśród badanych użytkowników, niezbędne jest zapraszanie ludzi z zewnątrz, czyli docelowych użytkowników. Allegro ma dużą bazę użytkowników (~13 mln), z której można wybierać osoby pasujące do profilu badania.

Kluczowa kompetencja każdego badacza to…

Najczęściej ogłoszenia o prace dla UX Researchera zaczynają się od analitycznego myślenia – co jest prawdą bowiem badacze będą mieli styczność z ogromnymi ilościami danych z których będą musieli wyciągać poprawne wnioski. 

Natomiast w praktyce, Kuba uważa że najważniejszą kompetencja jest jednak co innego – empatia i umiejętność pracy z ludźmi. Badacze muszą być w stanie rozmawiać z ludźmi spoza branży i zawsze zakładać, że to interfejs jest źle zaprojektowany, a nie użytkownik, który go obsługuje. 

Jak zarządzać zespołem badaczy?

Aktualnie, Kuba zajmuje stanowisko Research Managera. Kiedyś w Allegro badacze byli “rozproszeni” po różnych zespołach produktowych, lecz firma doszła do wniosku że to nie jest najbardziej optymalne rozwiązanie. Aktualnie wszyscy badacze są zebrani w jednym zespołem UX Researchu, któremu przewodzi właśnie Kuba. Jednym z jego najważniejszych zadań jest zapewnienie, że cały zespół badaczy pracuje zgodnie z jedną wizją, badając odpowiednie w danym momencie rzeczy. Podejmuje decyzje żeby np. zmienić punkt skupienia z badania wyszukiwarki np. na rzecz koszyka lub innego kluczowego obszaru Allegro, dzięki czemu cały system może się równolegle rozwijać a badacze mogą uzupełniać się nawzajem. 

Zebranie wszystkich badaczy w jednym zespole powoduje, że każdy musi być wszechstronnie wyszkolony zamiast nie skupiać się tylko na wybranych technikach, narzędziach i obszarach. Dzięki temu można łatwo przenosić badaczy między różnymi projektami a sama praca w zespole ułatwia cross-checking (wzajemną weryfikację pracy badaczy) i pozwala na opracowanie standardów i zasad, co z kolei prowadzi do synergii i rozwoju całego zespołu.

UX research to coraz bardziej popularny zawód, który pomaga projektantom i twórcom interfejsów w tworzeniu lepszych produktów. Jednak jak wygląda ścieżka kariery dla początkujących, jakie studia są potrzebne i jakie są najpopularniejsze narzędzia i metody?

Ścieżka junior UX Researchera

Ścieżka kariery dla początkujących zaczyna się zazwyczaj od poziomu juniora. Są w zespole Allegro bardzo dobrzy badacze, którzy zaczynali dosłownie “od zera”, co oznacza, że UX research da się nauczyć w praktyce. Średnio 2 lata trwa przejście pełnej ścieżki juniora do stania się samodzielnym i doświadczonym badaczem.

Czy studia są potrzebne?

Kierunki socjologiczne i kognitywistyka są fajne, ale edukacja nie jest jeszcze gotowa na kształtowanie UX researcherów. Jednak na pewno studia, które zahaczają o badania, jak np. socjologia, są super. Przykładem jest Kuba, który jest po ekonomii i automatyce, co pokazuje, że nie trzeba mieć konkretnych studiów, aby zacząć karierę w UX research. Jednakże, bez studiów będzie ciężej, ponieważ na tym etapie rozwoju branży próg jest już podniesiony, a konkurencja na start ma już wyszys poziom.

Portfolio badacza

Aby pokazać swoje umiejętności, warto tworzyć projekty non-profit i robić case study. Prawdziwymi badaniami raczej nie można się dzielić (z reguły strona zamawiająca badanie chce zachować dane i wyniki dla siebie), ale można pokazywać coś jeszcze ważniejszego – sam proces badawczy. Samo rozumienie tego, że istnieje jakiś proces, wieloetapowy, jest mega ważne. Ważne jest również widzenie podejścia procesowego: że jest jakiś etap pierwszy, drugi itd. Że na każdym zależnie od potrzeb możemy stosować inne narzędzia -, ankiety, wywiady, warsztaty itp. Dodatkowo, warto pokazywać założenia, tezy, persony, wnioski po badaniu i zalecenia dla projektantów. To wszystko może być zaprezentowane w portfolio zrobiony choćby w prostym i darmowym narzędziu typu Canva na fikcyjnych (albo jak to ładniej brzmi “koncepcyjnych”) projektach.

Jak wygląda proces rekrutacji w Allegro

Proces rekrutacji na stanowisko UX Researchera często jest kilkuetapowy. W pierwszej kolejności przeprowadzane jest screening (czyli filtrowanie CV, odrzucajac te które od razu nie spełniają warunków), gdzie kandydaci muszą wykazać się jakimkolwiek doświadczeniem związanych z projektowaniem czy badaniami. Tutaj kluczowe jest portfolio dołączone do CV. Warunkiem koniecznym jest posiadanie jakiegokolwiek doświadczenia, które pokazuje myślenie procesowe, np. projekty non-profit, projekty studenckie, itp. W trakcie procesu rekrutacji, kandydaci muszą dowieść swojej wiedzy i umiejętności, np. poprzez rozwiązanie zadania teoretycznego czy prezentację swojej koncepcji.

Jakie trendy czekają obszar badań doświadczeń?

W branży badań UX istnieją również pewne trendy i zmiany. Ostatnią dużą rewolucją była przenosząca się coraz bardziej na zdalne badania z powodu pandemii. Zaczyna się również wykorzystywać coraz więcej narzędzi wizualizujących metody ilościowe, co ułatwia analizę dużych ilości danych.

Warto również zwrócić uwagę na trend rozwijający się w kierunku chatu jako nowej formy interfejsu, zastępującej tradycyjne filtry i sortowanie. Już całkiem niedługo zapomnimy o “wyklikiwaniu” zakresu tego co nas interesuje czy myśleniu jakie słowo kluczowe wpisać do wyszukiwarki, a będziemy po prostu prosili chat o wskazanie nam rekomendacji na bazie naszych preferencji. Zupełnie jak w sklepie podchodząc do specjalisty i prosząc o skierowanie nas w odpowiednie miejsce.

Gdzie szukać wiedzy o UX Research

Jest dużo eventów w których można wziąć udział – UX jest profesją dużych miast. Allegro organizuje Research Confetti – darmowy event prowadzący dla wszystkich na Zoomie a dodatkowo limitowana liczba osób może się dostać na miejscu (następna edycja w okolicach maja/czerwca 2023). 

Inne eventy warte polecenia to 

• Product Camp Gdańsk – https://productcamp.pl
• World Usability Days – https://www.facebook.com/wudtrojmiasto/?locale=pl_PL 
• UX Poland – https://uxpoland.com

Dla osób zainteresowanych rozwijaniem swojej wiedzy w tym zakresie, istnieje wiele źródeł, które warto poznać. Jednym z nich jest:

• książka “It’s our research” Sharon Tomer, https://www.empik.com/it-s-our-research-sharon-tomer,p1106556686,ksiazka-p
• a drugim – blogi Norman Nielsen Group, https://www.nngroup.com/articles/